POREMECAJ EKSTREMNOG STRESA

DISORDER OF EXTREME STRESS

Post TRAUMATIC Stress DISORDER  *  D E F I N I T I O N *

Post-Traumatic Stress Disorder (PTSD) is an anxiety disorder that can develop after exposure to a terrifying event or ordeal in which grave physical harm occurred or was threatened. Traumatic events that may trigger PTSD include violent personal assaults, natural or human-caused disasters, accidents, or military combat.

Among those who may experience PTSD are military troops who served  Serbia and Monte Negro,and in the Kosovo; rescue workers involved in the aftermath of disasters like the NATO attacks on Serbia night bombing; survivors of accidents, rape, physical and sexual abuse, and other crimes; immigrants fleeing violence in their countries; survivors of earthquakes, floods, and hurricanes; and people who witness traumatic events. Family members of victims also can develop the disorder. PTSD can occur in people of any age, including children and adolescents.

The disorder also has been detected among veterans of the War, with some estimates running as high as 10 percent . More than twice as many women as men experience PTSD following exposure to trauma .

Depression, alcohol or other substance abuse, or other anxiety disorders frequently co-occur with PTSD. The likelihood of treatment success is increased when these other conditions are appropriately diagnosed and treated as well. Complex PTSD

Complex PTSD

Complex PTSD (sometimes called "Disorder of Extreme Stress") is found among individuals who have been exposed to prolonged traumatic circumstances, especially during childhood, such as childhood sexual abuse. Developmental research is revealing that many brain and hormonal changes may occur as a result of early, prolonged trauma, and contribute to difficulties with memory, learning, and regulating impulses and emotions. Combined with a disruptive, abusive home environment that does not foster healthy interaction, these brain and hormonal changes may contribute to severe behavioral difficulties (such as impulsivity, aggression, sexual acting out, eating disorders, alcohol/drug abuse, and self-destructive actions), emotional regulation difficulties (such as intense rage, depression, or panic) and mental difficulties (such as extremely scattered thoughts, dissociation, and amnesia). As adults, these individuals often are diagnosed with depressive disorders, personality disorders or dissociative disorders. Treatment often takes much longer, may progress at a much slower rate, and requires a sensitive and structured treatment program delivered by a trauma specialist.

Symptoms

Many people with PTSD repeatedly re-experience the ordeal especially when they are exposed to events or objects reminiscent of the trauma. Anniversaries of the event can also trigger symptoms. People with PTSD also experience emotional numbness and sleep disturbances, depression, anxiety, and irritability or outbursts of anger. Feelings of intense guilt are also common. Most people with PTSD try to avoid any reminders or thoughts of the ordeal. PTSD is diagnosed when symptoms last more than one month.

Symptoms associated with reliving the traumatic event:

-Having bad dreams or nightmares about the event or something similar

-Behaving or feeling as if the event were actually happening all over again

             (these are known as "flashbacks") .

-Having a lot of emotional feelings when reminded of the event .

-Having a lot of physical sensations when reminded of the event (e.g. heart races, pounds, or "misses a beat"; sweating, difficulty breathing, feeling faint, feeling a loss of control)

Symptoms related to avoidance of reminders of the traumatic event:

Avoiding thoughts, conversations, or feelings about the event .Avoiding people, places, or activities that associated with the event .Having difficulty remembering some important part of the event

Changes frequently made after the event:

-Loss of interest in things that once were considered important

-Feeling "detached" from people and finds it difficult to trust people

-Feeling emotionally "numb" and finds it hard to have loving feelings even toward those who are emotionally close .

-Difficulty falling or staying asleep Irritable and angry

-Difficulty concentrating .

-Feeling that one is not going to live very long and there is no reason to plan for the future

-Feeling easily startled Always "on guard"

Medical or emotional problems:

-Anxiety (panic) attacks

-Stomach problems

-Intestinal problems

-Gynecological problems

-Weight gain or loss

-Chronic pain (e.g. back, neck, in women-pelvic area)

-Problems getting to sleep

-Problems staying asleep

-Headaches

-Skin rashes and other problems

-Irritability, "short fuse", "quick temper", other anger problems

-Nightmares

-Depression

-Lack of energy, chronic fatigue

-Alcoholism and other substance use problems

-General anxiety

Transkulturne integracije Balkana 2002-2005.                            

  “Psihosocijalni odgovor na traumu u Srbiji “

Post-konflikne situacije koje  traju punih 15 god. na ovim prostorima uslovile su potrebu za novim pristupom nasilju , žrtvama nasilja , izbeglim I raseljenim licima . Da bi osobe koje su preživele traumu mogle kvalitetnije da žive , ne samo kao žrtve , već kao aktivni akteri društva bilo je potrebno osmisliti I ustanoviti nov multidisciplinaran pristup . Taj pristup je nazvan Psihosocijalno savetovanje – Psychosocial counselling , u sebi sadrži znanja iz antropologije, sociologije, psihologije, psihijatrije, različitih psihoterapijskih modaliteta , defektologije kao i poznavanja istorije i kulturnih obležja Balkana kao celine  I prostora ex Jugoslavije .  

Ukratko šta je urađeno :

·        Prvi krug se odvijao u okviru projekta pod nazivom “ Psihosocijalni i traumatski odgovor na Kosovu “  na Kosovu u opstinama Pristina , Gnjilane , Obilic , u urbanim enklavama kao i u Gračanici .

·        Partneri u projektu su bili UNMIK ,OEBS , KFOR , UNMIK policija , Lokalne i intenacionalne NVO , a aktivnosti su bile fokusirane na treniranje profesionalaca koji vode psihosocijalne aktivnosti na citavom Kosovu .

·        Drugi krug se odvija na teritoriji SCG I geografski pokriva citavu  Srbiju . Trajanje je 2 godine . Bavi se  izbeglim , Interno raseljenim licima i domicilnim stanovništvom  i rasprostranjenošću traumatkih doživljaja , mentalnim oštećenjima  kod ove populacije ;  monitoringom PTSP kod ovih grupacija , ali i kod celokupnog domicilnog stanovnistva uyimajući u obzir transageneracijsko prenošenje simptomatologije  . 

Agencije koje su izvrsioci projekta “Psihosocijalni odgovor na traumu u Srbiji “ su :

·        IOM , Internacionalna organizacija za migracije

  Saradnici na projektu :

·        Institut za mentalno zdravlje u Beogradu

·        Ministarstvo Zdravlja Republike Srbije

·        Ministarstvo za rad I socijalne politike 

·        Svetska Zdravstvena organizacija 

·        Filozofski fakultet u Beogradu

·        Filozofski fakultet u Novom Sadu / odsek za psihologiju

·        IOM Rome , Jedinica za psihosocijalnu I kulturnu  intergraciju

·        IOM Swiss , Zeneva

·        Ministarstvo spoljnih poslova Italije

Profesori ,  profesionalci , supervizori , tutori , predavači :

Prof. Renos Papadopoulos,( Tavistock Clinic,University of Essex  UK )

Prof. Dušica Lečić Toševski (direktor Instituta za Mentalno Zdravlje-Bgd.,

Predsednik Nacionalne komisije za Mentalno Zdravlje-Beograd, Prof. Dr. Psihijatrije, Beograd ),

Prof. Dr. Natale Losi (Odeljenje za Psihosocijalne i  kulturne integracije IOM Rim - Psychosocial and cultural integration Unit -International Organisation for Migration - IOM Rim, Italija)

Dr.Nevena Čalovska Hercog , Institut za Mentalno zdravlje, Beograd, IOM Beograd

Prof. Ana Čekerevac , Fakultet Političkih Nauka, Beograd

Dr. Smilja Janjatović Pugliese, Psychosocial and cultural integration Unit, IOM Rome

Dr. Dragana Nalić, psihijatar, Dom zdravlja Voždovac, Beograd

Ass. Prof. Vesna Petrović , Filozofski Fakultet, Odsek za psihologiju, Univerzitet u Novom Sadu

Prof. Miroslav Krstić , Dr. Prof. Psihologije , Filozofski Univerzitet u Prištini, odsek za psihologiju, Psihijatrijska klinika Nis

Dr. Vesna Pajević , lekar’interna med.  , Kragujevac

Lidija Marković , psiholog , Centar za socijalni rad , Zaječar

Milena Maksimović , Margistar klinički psiholog, Zdravstveni centar, Valjevo

Prof.Gordana Mitić , Prof. Dr. Sociolog , Univerzitet u Kragujevcu, Ekonomski fakultet

Predlozen pristup i principi u ostvarivanju i realizaciji projekta su :

              1)    Izgradnja  kapaciteta  - podsticanje umrezavanja

            2)   Postuliranje modela “Od individualnog ka kolektivnom iskustvu”

              3)    Kulturoloska osetljivost i pristup zasnovan na zajednici

              4)    Stvaranje snazne i dugorocne mreze u ovoj oblasti relevantnih profesionalaca i institucija

              5)    Smanjenje rizika negativne evolucije i mogucnosti nastanka hronicne traume

Aktivnosti projekta “Psihosocijalni odgovor na traumu u Srbiji”

a koji podrazumeva saradnju relevantnih NVO , zdravstvenih instuticija , socijalnih institucija I vladinih agencija  :

·        monitoring stepena ostecenja u populaciji IRL, izbeglih, njihovih porodica kao I u siroj populaciji

·        sagledavanje specificnosti i razlika u problematici izbelih iz Bih, Hrvatske, Kosova i drugih delova ex-Yu;

·        konkretna pomoc u psihosocijalnom savetovanju individualno / porodicno , fokusiranom na traumatskom  iskustvu  I na narastucim  psihosocijalnim  potrebama  ;

·        povezivanje kreativne I socijalne komunikacije u svrhu osnazivanja pojedinca, grupe, zajednice (art radionice, psihodramska odigravanja , socijalni teatar, “arhive secanja” ,  itd.);

·        u daljem nastavku stvaranje mreze zamisljeno je edukovanje  pomazuceg osoblja koje ce ovaj jedinstveni pristup uciti I nastaviti da primenjuju u zajednici,  razvijajuci svestrane ljudske potencijale, duhovne i kreativne prakse za zivot sa poteskocama . 

Finilizirajuci drugi turnus ovoga projekta bice izdata publikacija sa pregledom svih prikupljenih podataka.

Na kraju treceg I svakog novog turnusa istrazivanja traumatizovanosti ce biti  objedinjena  publikacijom ukljucujuci novonastale podatke .

Cilj saradnje  Udruzenja porodica palih boraca ratova od 1990 god. Srbije I Crne Gore I Humano urbane mreze je :

-        Medijska promocija realnog stanja IRL i izbeglih , posle zavrsetka ratova, sa poteskocama i specificnostima ;

-        Lobiranje vladinih tela , paralmentaraca , zakonadavnih institucija i nadleznih organizacija da se uzme u obzir potreba za poboljsanje psihosocijalnog stanja ovog dela populacije i da se , shodno tome donesu novi pozitivni zakoni I propisi kao i da se stari revidiraju   . 

Procena potreba za Psihosocijalno savetovanje : Zemun, Novi Beograd

Saradnja :

 Prvi Deo PROGRAMA  Besplatne pomoci i Edukacije odrzavan je do meseca novembra 2005. u formi GRUPNE

PsihoSocialne Terapije (14 do 20 osoba).Osim post stresnog sindroma ,

materijalni momenat dominira ( nizi socijalni krug) 

Humano urbane mreže 

»Udruženja porodica palih boraca ratova 1990-99.god«.

»Udruženja porodica palih boraca- Krajina«

Opstina Zemun

 Na sastanku održanom u prostorijama Udruženja porodica   Palih Boraca. U Zemunu održanog 20. septembra 2005.god. u 14.00h. doneti su okvirne smernice zajedničke saradnje.

Aktivnost je u grubim crtama podeljena na tri tačke

·       Analiza - Skala oštećenja (PTSP)

·       istrazivanje i evaluacija

1)    Analiza-skala –oštećenja koja se deli na dva dela :

I- pokriva detinjstvo i mladalaštvo ; II-period života odraslog doba. Pitanja procene koliko    je ozbiljno narušena vaša slika o sebi iskustvom odrastanja u problematičnoj porodici i slika (percepcija) vaše sredine.

2)    Anketa - posebno osmišljena (15 pitanja ) i analiza .

• prezentacija potreba istrazivanja i cilja ankete,
• savetovanje porodice
• sekundarna traumatizacija (struktuisani interviju, skala ostecenja ) 

Anketa podrzaumeva i osnove o prezivljenoj traumi : faze traume , obrada kroz »PTRP resetka« i analizu sadrzaja ;

·       Komparativne analize rada sa 2 Udruzenja vulneraibilnih grupa i njihovih porodica .

         Tri istraživačka polja :

• Psihosocijalna kvalitativna istraživanja : Zastupljenost PTSP među izbeglim i raseljenim licima  iz Hrvatske , Bih , Kosova , sa uvidom u sledeće nivoe subsistema  po socijalnim pokazateljima  ; podela upotrebom  nekih  PS (psihosocijalnih ) modalitetata za istrazivanje .
• Ekonomski status – izbeglički status , ostvarena penzija , ostvareno penziono i socijalno  osiguranje , rad »na crno« ; ostavarena radna , socijalna prava .
• Zdravstveni status kao važan psihosomatski okvir PTSP-ja – da li je klijent zadovoljan lečenjem, kakvo je zdravstveno stanje , da li se dijagnoze , ako ih ima , povezuju sa preživljenom traumom ili stresom
•             Priprema »art radionica« kao  i subsistema u okviru  art     terapije :